تعیین تکلیف حساب های «راکد»

به گزارش پایگاه خبری بانک مسکن- هیبنا، موضوع حساب­ های سپرده فاقد گردش مالی (راکد) و همچنین حساب ­هایی که به خاطر راکد بودن، به حساب ­های مطالبه نشده از سوی صاحب حساب،‌ بدل شده است، در حال حاضر یکی از چالش ­های اصلی بانک ­ها محسوب می­ شود به طوری که این حساب­ ها از یک سو، هزینه ­های دفتری به شبکه بانکی تحمیل می ­کند و از سوی دیگر، احتمال سوء استفاده از منابع سپرده­ ای دارندگان این حساب­ ها را به وجود می ­آورد. در این میان، حساب­ های مازاد متعلق به یک سپرده­ گذار نیز مشکل ­ساز شده است.

بر این اساس، بانک مرکزی برای ساماندهی سه نوع حساب راکد، مطالبه نشده و مازاد و پایان دادن به خلاء رویه واحد و شفاف در نحوه مواجهه بانک ­ها با این حساب ­ها، یک دستورالعمل اجرایی تحت عنوان «دستورالعمل چگونگی شناسایی و تعیین تکلیف حساب­ های مطالبه نشده و مازاد» تدوین کرده است.

جزئیات این دستورالعمل 10 صفحه ­ای مشخص می ­کند:‌ تمامی بانک ­ها و موسسات مالی فعال در کشور، با دو هدف «مهار روند رشد سه نوع حساب بانکی چالش­ زا» و همچنین «تعیین تکلیف سریع این نوع حساب­ ها»، باید مجموعه اقداماتی را به انجام برسانند که مهمترین آن، گزارش ­دهی شعب هر بانک به ستاد مرکزی آن بانک درباره این حساب ­ها در دوره ­های مشخص و همچنین توضیح ویژه به افتتاح کنندگان حساب­ ها درباره پرهیز از دچار شدن به این سه نوع حساب است.

بانک مرکزی در یک گزارش توجیهی درباره علت تدوین این دستورالعمل اعلام کرده است: طی سال ­های گذشته تعداد حساب ­های سپرده افتتاح شده نزد بانک ­ها با افزایش نامتعارفی روبرو شده و در این میان، حجم قابل توجهی از این حساب­ ها به دلیل عدم گردش مالی ناشی از مانده غیرموثر در حساب، فراموشی صاحبان سپرده، فوت آنها و عدم اطلاع وارث، به حساب راکد و فاقد تراکنش مانده تبدیل شده است. این موضوع، ‌مشکلاتی از قبیل تحمیل هزینه ­های دفتر داری و نگهداری آمار این حساب ­ها را به وجود آورده و علاوه بر این، احتمال وقوع تخلفات و جرایم را در پی داشته است.

حساب­ های راکد و غیر فعال، ممکن است به وضعیتی دچار شود که صاحب آن، هیچ گاه برای تعیین تکلیف حساب خود نزد بانک مراجعه نکند. اکنون با توجه به اینکه ساز و کار جامع در خصوص چگونگی برخورد با این حساب ­­ها وجود نداشته و صیانت از حقوق صاحبان وجوه در عین حفظ منافع بانک ­ها، تکلیف شبکه بانکی است، یک دستورالعمل برای این منظور توسط اداره مطالعات و مقررات بانکی بانک مرکزی تدوین شده است.

بر اساس متن این دستورالعمل که وجوه و حساب ­های سپرده ریالی با مانده معادل یا کمتر از 2 میلیون تومان را شامل می­ شود، چنانچه حساب ­های سپرده قرض الحسنه پس انداز، قرض الحسنه جاری و سرمایه ­گذاری کوتاه مدت عادی به ترتیب برای مدت حداقل سه سال، حداقل یک سال و حداقل دو سال، فاقد گردش مالی باشد، بانک ­ها باید آنها را در ردیف «حساب راکد» طبقه بندی کنند. همچنین هر کدام از این حساب­ ها اگر از تاریخ اتلاق «حساب راکد» به آنها، برای حداقل یک تا دو سال، همچنان فاقد گردش مالی باشند، لازم است در ردیف «حساب مطالبه نشده» طبقه بندی شوند.

موسسات اعتباری لازم است گزارش حساب­ های سپرده­ ای راکد را از سطح شعب، برای دوره­ های حداقل 6 ماهه، مطالبه کنند. این گزارش­ ها باید درباره حساب­ های سپرده قرض الحسنه پس انداز راکد با موجودی کمتر از 10 هزار تومان، حساب­ های سپرده قرض الحسنه جاری راکد با موجودی کمتر از 40 هزار تومان و همچنین حساب­ های سپرده سرمایه گذاری کوتاه مدت عادی راکد با موجودی کمتر از 20 هزار تومان تهیه شود.

در متن دستورالعمل 34 ماده­ ای شناسایی و تعیین تکلیف حساب­ های مطالبه نشده و مازاد تاکید شده است: بانک عامل در صورت شناسایی حساب راکد و مطالبه نشده و عدم تعیین تکلیف آن توسط مشتری برای حساب­ های سپرده انفرادی،‌ باید اقداماتی همچون شناسایی صاحب حساب و تماس تلفنی، ارسال پیامک و مکاتبه با وی انجام دهند. همچنین در صورت عدم تعیین تکلیف توسط مشتری، وجوه مزبور لازم است به سایر حساب­ های فعال وی از همان نوع نزد همان موسسه اعتباری واریز شود. در صورت عدم وجود سایر حساب­ های فعال مشتری، وجوه مزبور پس از گذشت حداقل دو سال از انتقال به حساب­ های مطالبه نشده،‌ به سر فصل وجوه بلاتکلیف باید منتقل شود.

به گزارش پایگاه خبری بانک مسکن، بانک­ ها در راستای این دستورالعمل، می­ توانند علاوه بر اقدامات لازم، حسب ضرورت نسبت به اطلاع رسانی عمومی به مشتریان خود از طریق درج در پایگاه­ اطلاع رسانی موسسه اعتبار اقدام کنند.

موسسات اعتباری همچنین مکلف شده­ اند در زمان افتتاح حساب سپرده مفاد این دستورالعمل را به نحوه مقتضی به اطلاع مشتری برسانند و در قرارداد افتتاح حساب سپرده، ماده ­ای را با این مضمون درج کنند که در صورت عدم گردش مالی حساب یا عدم تعیین تکلیف توسط مشتری ظرف مدت ­های مقرر در این دستورالعمل، حسب ضوابط و مقررات ابلاغی با مانده حساب برخورد خواهد شد.

هر بانک عامل درباره نحوه تعیین تکلیف حساب ­های مازاد اشخاص نیز مجاز است حداکثر یک حساب سپرده انفرادی، یک حساب مشترک سپرده قرض الحسنه پس انداز، یک حساب انفرادی و یک حساب مشترک سپرده قرض الحسنه جاری و همچنین یک حساب انفرادی و یک حساب مشترک سپرده سرمایه گذاری کوتاه مدت عادی برای هر شخص حقیقی افتتاح کنند.

بر این اساس موسسه اعتباری موظف است ظرف مدت 6 ماه از تاریخ لازم الاجرا شدن این دستورالعمل، تمامی حساب­ های مازاد مشتری نزد خود را از طریق اطلاع رسانی عمومی و سه مرحله مکاتبه، به اطلاع وی رسانده و از مشتری بخواهد نسبت به تعیین تکلیف و بستن حساب­های مازاد خود نزد هر یک از شعب آن موسسه، اقدام لازم را انجام دهد.

بر این اساس در صورت عدم اقدام توسط مشتری، حداکثر ظرف 30 روز کاری پس از آخرین مکاتبه، موسسه اعتباری (بانک عامل) موظف است راساً نسبت به تعیین حساب­ های مازاد وی اقدام و وجوه آنها را به حسابی با همان ماهیت منتقل و حساب­ های مازاد را مسدود کند.

موسسه اعتباری می­ تواند از وجوه مندرج در هر یک از حساب­ های راکد، مطالبه نشده و وجوه بلاتکلیف با مبالغ یا معادل کمتر از 50 هزار تومان،‌مطابق ضوابط ابلاغی بانک مرکزی،‌ مبلغی را بابت کارمزد برداشت و به حساب درآمد خود منظور کند.

موسسات اعتباری باید گزارش اقدامات خود را در این چارچوب، در دوره ­های زمانی 6 ماهه به بانک مرکزی ارایه کنند.

دستورالعمل اجرایی شناسایی و تعیین تکلیف حساب­ های مطالبه نشده و مازاد ریالی در جلسه 17 مرداد سال جاری شورای پول و اعتبار به تصویب رسید و سه ماه پس از تاریخ ابلاغ، لازم الاجرا است.