عملیات بازار باز در فاز اجرا

به گزارش پایگاه خبری بانک مسکن-هیبنا، مسوولان بانک مرکزی عنوان کردند که در پایان شهریور ماه، عملیات بازار باز مورد بهره برداری قرار می گیرد و در نتیجه، سیاستگذار پولی با بهره گیری از این ابزار سیاست های مدنظر پولی و اهداف تورمی را تنظیم خواهد کرد. عبدالناصر همتی، رییس کل بانک مرکزی نیز در یک یادداشت اینستاگرامی به بررسی این ابزار پرداخت و تاکید کرد: بانک مرکزی مصمم به تغییر کانال انتقال اثر پول پرقدرت به نقدینگی، با راه‌اندازی عملیات بازار باز است، با این روش، بانک مرکزی همانند تجربه بسیاری از بانک‌های مرکزی دنیا، به‌ جای کنترل مقدار پول، به کنترل قیمت پول می‌پردازد، بنابراین قطع ارتباط بین حجم پول پرقدرت، با نقدینگی، با اجرای کانال نرخ سود در بازار بین‌بانکی و اجرای عملیات بازار باز حاصل خواهد شد. اما عملیات بازار باز چیست و چرا بانک های مرکزی مدرن از این ابزار استفاده می کنند؟ کارشناسان معتقدند آنچه امروزه در عملیات بازار باز متداول است، آن است که بانک مرکزی به خرید یا فروش اوراق بدهی کوتاه‌مدت دولت مانند اسناد خزانه با بانک‌ها و موسسات اعتباری در بازار بین بانکی می‌پردازد. با توجه به اینکه حوادث دهه‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ در جهان نشان داد که متغیرهای پولی اولا به‌ طور کامل قابل کنترل نیستند، ثانیا برای غالب کارگزاران اقتصادی و به‌ ویژه افراد عادی سیگنال مناسبی برای تصمیم‌گیری در بر ندارند و ثالثا هدف میانی مناسبی برای دستیابی به اهداف نهایی از قبیل کنترل تورم و حفظ ثبات اقتصادی نیستند، بانک‌های مرکزی به تدریج از اواخر دهه ۱۹۸۰ و اوایل دهه ۱۹۹۰ به هدف‌گذاری میانی نرخ بهره روی آوردند و ابزار سیاست‌گذاری مورد استفاده برای این هدف‌گذاری عملیات بازار باز بوده است. رویه رایج آن است که بانک مرکزی بر اساس رابطه‌ای که متغیرهای هدف نهایی عمدتا شامل تورم و تولید با نرخ بهره دارند، با توجه به مقادیر بهینه تورم و تولید یک نرخ بهره هدف به‌طور مشخص برای بازار بین بانکی به‌ عنوان موثرترین نرخ بهره کوتاه‌مدت تعیین می‌کند که می‌توان آن را نرخ بهره سیاستی نامید. همچنین، بازه‌ای حول این نرخ بهره هدف تعیین می‌کند که کریدور نرخ بهره است و دامنه مجاز برای تغییر نرخ بهره بازار بین بانکی حول نرخ بهره هدف بوده و بانک مرکزی تا زمانی که نرخ بهره بازار بین بانکی داخل کریدور باشد، در صورت صلاحدید می‌تواند مداخله‌ای به شکل خرید و فروش اوراق در بازار بین بانکی انجام ندهد؛ اما همین که نرخ بهره بازار بین بانکی به سقف یا کف کریدور نزدیک شود، بانک مرکزی با خرید و فروش اوراق بدهی دولت به‌ ویژه از نوع کوتاه‌مدت سعی می‌کند که نرخ بهره را به حول نرخ بهره سیاستی برگرداند. بنابراین در چنین شرایطی عملیات بازار باز می‌تواند نرخ بهره بازار بین بانکی و بالطبع وضعیت کلی نرخ بهره در اقتصاد را تنظیم و از آن طریق به تحقق اهداف نهایی اقتصاد کمک کند. در واقع عملیات بازار باز به بانک مرکزی کمک می‌کند کنترل خود را بر امور پولی گسترش دهد، تامین مالی دولت را کم‌هزینه‌تر کند، بازار اوراق بدهی دولت را تعمیق کند و بازارساز قدرتمندی برای آن ایجاد کند، علامت‌دهی سیاست پولی برای عاملان اقتصادی و اثرگذاری سیاست پولی را بهبود بخشد، تامین نیاز نقدینگی یا ذخایر بانک‌ها را قاعده‌مند و تسریع کند و درجه توفیق در دستیابی به اهداف اقتصاد کلان را افزایش دهد.