طراحی تأمین سرمایۀ در قالب اوراق جعاله

درباره جزئیات بیشتر این ابتکار با دکتر محسن فاضلیان، مدیرعامل شرکت تأمین سرمایه بانک مسکن گفتگو می کنیم.

هم اکنون پروژه های عمرانی فراوانی نیاز به تأمین مالی دارند که بودجه عمومی کشور، توان تزریق اعتبار به این گونه پروژه ها را ندارد. ممکن است عده ای متصور باشند که کشور، تازه به درآمدهای نفتی و گازی جدید دست یافته است. افتتاح مگاپروژه هایی مثل پارس جنوبی و بازگشت نفت ایران به بازارهای جهانی، امیدوارمان کرده. اما با این حال به سبب تورم‌زایی تزریق پول نفت به اقتصاد، بعید است چنین درآمدهایی به پروژه های عمرانی و حتی سایر حوزه ها تخصیص داده شود. عده دیگری می گویند برای تأمین مالی، راه های زیادی وجود دارد و یکی از آنها، شرکت های تأمین سرمایه هستند.

در حال حاضر نیاز کشور در زمینه ایجاد و توسعه زیر ساخت‌ها بسیار بالا است. اما توانایی‌های مالی دولت پاسخگوی ایجاد این زیر ساخت‌ها نبوده و از طرفی صرف‌ نظر از وضعیت موجود که تنگنای سیستم بانکی، مانع از اعطای تسهیلات به میزان مورد نیاز شده است، عدم تطابق سر رسید میان منابع کوتاه‌ مدت بانکی و مصارف بلند مدت پروژه‌های کلان، تأمین مالی بلند مدت از طریق سیستم بانکی را به راهکار نامناسبی تبدیل کرده است.

اینجاست که نقش شرکت های تأمین سرمایه پر رنگ می شود. درست است؟

بله. بر اساس مطالبی که گفتم، استفاده از ظرفیت بخش خصوصی از طریق بازار سرمایه می‌تواند گزینۀ مناسبی برای تأمین مالی بخش زیرساخت باشد.

شرکت‌های تأمین مالی چه اقدامی را می توانند در زمینه تأمین مالی پروژه ها انجام دهند؟

علی‌ رغم وجود ابزارهای مالی متنوع در بازار سرمایه ایران، تاکنون تأمین مالی بخش حمل و نقل جاده‌ای از طریق انتشار اوراق بهادار در بازار سرمایه ایران، اتفاق نیفتاده است. در طرح‌های حمل و نقل جاده‌ای، محدودیت در انتقال مالکیت دارایی، استفاده از ابزارهای موجود در بازار سرمایه را محدود ساخته است. از این رو، طراحی اوراق بهادارِ پروژه‌ محور، ضروری به نظر می‌رسد. بدین منظور ایجاد ابزار جدید، باعث ایجاد نوآوری و تنوع‌ بخشی در بازار سرمایه کشور شده و منجر به ایجاد تعادل در بازارهای مالی کشور (بازار پول و سرمایه) می‌شود.

کاربرد این گونه اوراق چیست؟

بدیهی است اوراق بهادار جدید، حسب مورد برای تأمین مالی سایر بخش‌های پروژه‌ محور مانند طرح‌های اکتشاف، تولید و بهره‌برداری میادین نفت و گاز نیز قابل استفاده خواهد بود.

چه ساز و کاری برای این ابتکارتان اندیشیده اید؟

از آنجا که ساز و کار مشارکت دولت و بخش خصوصی در احداث پروژه‌های عمرانی بخش راه و ترابری، به روش‌های ساخت، بهره‌برداری و انتقال (BOT) و ساخت، انتقال، پرداخت اجاره به سرمایه‌گذار (BTL)، محدود است، طراحی ابزار جدید در قالب اوراق جعاله برای تأمین مالی این دو روش انجام شد. بعد از ارسال مدل عملیاتی و دستور العمل پیشنهادی برای سازمان بورس و اوراق بهادار و برگزاری جلسات و انجام مکاتبات لازم، موضوع در کمیتۀ تخصصی فقهی سازمان بورس برای تأیید فقهی الگو مطرح شده است.