ثبات نرخ در بازار بین بانکی

به گزارش پایگاه خبری بانک مسکن- هیبنا، بانک مرکزی در یک گزارش تحلیلی آخرین وضعیت، تغییر و تحولات بازار بین بانکی را منتشر کرد. هدف از تشکیل بازار بین بانکی ریالی، تسهیل جریان منابع ریالی کوتاه‌ مدت بین بانک‌ها در جهت مدیریت کارآمد نقدینگی است و بانک مرکزی به‌ عنوان عضو و مدیر بازار مسوولیت تنظیم، برنامه‌ریزی، سازماندهی، هماهنگی، تدوین مقررات، نظارت، کنترل و تسویه معاملات را بر عهده داشته و جهت اعمال سیاست‌های پولی در بازار بین بانکی مداخله می‌کند.

بازار بین‌ بانکی ریالی در ایران در تیرماه سال ۱۳۸۷ بر اساس سیاست‌های پولی و اعتباری کشور و مطابق با ماده ۳۴ بسته سیاستی- نظارتی سیستم بانکی در این سال، برای انجام معاملات عمده بین بانک‌ها راه‌اندازی شد. هدف از راه‌اندازی و توسعه فعالیت این بازار، تقویت مدیریت نقدینگی بانک‌ها و تسهیل تامین مالی منابع مورد نیاز بانک‌ها در کوتاه‌ مدت، برقراری انضباط پولی مناسب بانکی و اجرای موثرتر سیاست‌های پولی کشور بوده است.

براساس گزارش بانک مرکزی، طی سال‌های فعالیت، در بازار بین بانکی ریالی، از استقبال قابل‌ قبول شبکه بانکی برخوردار بوده است. تعداد اعضای فعال در بازار بین بانکی از ۱۰ بانک در سال ۱۳۸۷ به ۳۰ بانک و موسسه اعتباری در ۹ ماه اول ۱۳۹۶ رسیده است. با افزایش تدریجی عمق بازار، معاملات بازار بین‌ بانکی ریالی - که شامل سپرده‌گذاری (سپرده‌پذیری) اعضای بازار نزد (از) یکدیگر است - نیز از رشد قابل‌ توجهی برخوردار بوده است؛ به‌ طوری‌که معاملات بازار با افزایش بیش از ۱۸۴۷ برابری، از ۱۷ فقره در سال ۱۳۸۷ به بیش از ۳۱ هزار فقره در سال ۱۳۹۵ رسید. تعداد معاملات بازار بین‌ بانکی ریالی در ۹ ماه ابتدایی سال ۱۳۹۶ نیز معادل 27.5 هزار فقره است.

بانک مرکزی آمار حجم ارزشی روزانه و نرخ سود موزون معاملات بازار بین‌ بانکی ریالی از سال تاسیس تا ۹ ماه ابتدایی ۱۳۹۶ (آخرین آمار موجود) منعکس کرده است. این آمارها نشان از روند افزایشی حجم معاملات در کنار کنترل نرخ سود در بازار بین بانکی است.

بر اساس آخرین آمار موجود، متوسط ارزش روزانه معاملات بازار بین‌بانکی ریالی با افزایش قابل توجهی از 1.6 میلیارد تومان در سال ۱۳۸۷ به 10.7 هزار میلیارد تومان در سال ۱۳۹۵ رسید. با ادامه این روند، متوسط ارزش روزانه معاملات بازار در ۹ ماه ابتدایی سال ۱۳۹۶ به ۱۸ هزار میلیارد تومان افزایش یافته است.

آمار نرخ سود بازار بین بانکی، برای ارزیابی‌ها کارشناسان یک شاخص مهم محسوب می‌شود، زیرا تغییر نرخ سود این بازار معیار، می‌تواند به‌ عنوان نقش قطب نما برای تعیین نرخ سود در بانک‌ها مورد توجه قرار گیرد. نرخ سود موزون بازار بین‌ بانکی ریالی از 21.1 درصد در سال ۱۳۸۷ به 14.4 درصد در سال ۱۳۸۹ کاهش یافت و در ادامه به‌ دلیل وجود تنگنای اعتباری بانک‌ها، نرخ سود با روندی افزایشی به 27.1 درصد در سال ۱۳۹۳ رسید. با مدیریت فعالانه نقدینگی بازار (سپرده‌گذاری‌های صریح و ضمنی بانک مرکزی در بازار) و همچنین اقداماتی نظیر کاهش نسبت سپرده قانونی و اعمال سیاست‌ تبدیل اضافه‌ برداشت برخی از بانک‌ها و موسسات اعتباری به خطوط اعتباری و قرارداد سپرده‌گذاری در بازار، نرخ سود بازار بین‌ بانکی ریالی با روندی کاهشی مواجه شده و از 27.1 درصد در سال ۱۳۹۳ به 18.6 درصد در سال ۱۳۹۵ کاهش یافته و در ادامه به 18.9 درصد در ۹ ماه ابتدایی سال ۱۳۹۶ رسیده است.

خلاصه عملکرد بازار بین بانکی ریالی کشور در ۹ ماه اول سال ۱۳۹۶ در مقایسه با مدت مشابه سال قبل نشان می‌دهد، در این دوره، تعداد و متوسط ارزش روزانه کل معاملات انجام شده بازار به ترتیب با 14.8 و49.9 درصد افزایش نسبت به مدت مشابه سال گذشته به رقم ۲۷۴۶۳ فقره با متوسط ارزش روزانه 18 هزار میلیارد تومان رسیده. است بررسی معاملات بازار در ۹ ماهه آغازین سال ۱۳۹۶ به تفکیک سررسید معاملات بیانگر آن است که 98.1 درصد از ارزش معاملات مربوط به معاملات یک‌ شبه است که با فلسفه تامین مالی کوتاه‌ مدت بازار بین‌ بانکی سازگار است. نرخ سود موزون بازار بین‌ بانکی ریالی در ۹ ماه ابتدایی سال ۱۳۹۶ معادل 18.9 درصد است که با تداوم سیاست‌های تسهیل اعتباری، این نرخ به 18.1 درصد در آذرماه سال‌ جاری کاهش یافته است.

تحلیل نرخ سود موزون ماهانه بازار بین‌بانکی ریالی در مقاطع ماهانه بیانگر آن است که روند افزایشی نرخ سود موزون - که به‌ خصوص از ماه‌های پایانی سال گذشته آغاز شده بود- از مرداد ماه معکوس شده و با روند نزولی این نرخ به 18.1 درصد در آذر ماه سال‌ جاری رسیده است.