معاون معماری و شهرسازی تشریح کرد؛
جزئیات اجرای طرح ملی بازآفرینی پایدار بافت شهری
به گزارش پایگاه خبری بانک مسکن- هیبنا از روزنامه اطلاعات، توسعه نامتعارف و غیراصولی شهرنشینی در ایران ظرف نیم قرن اخیر، فرصت توجه به کیفیت زندگی شهروندان و تلاش برای بهبود آن را از تصمیم‌گیران گرفته و آنها را سرگرم مشکلات روزمره و برنامه‌ریزان را درگیر گسترش کمّی شهرها کرده است.
پدیده‌هایی نظیر آپارتمان‌نشینی، ترافیک، آلودگی هوا، کمبود اوقات فراغت و امکان تفریح سالم، خشونت شهری و ناامنی اجتماعی که همگی مرهون توسعه غیراصولی سکونتگاه‌های شهری و ازدحام جمعیت در محلات ناکارآمد هستند، در سال‌های اخیر هویت فرهنگی شهر و حقوق انسانی شهروندان را نشانه گرفته و روح زندگی را از جامعه زدوده است.
امروزه آنچه از محیط پیرامون خود و در تعامل میان شهروندان با ابنیه و معابرمشاهده می‌کنیم، به دلیل نابودی شأن انسان در آن هیچ تشابهی با مفهوم شهرسالم ندارد. به عبارت دیگر کلان شهرهای ما صرفاً مکانی برای اسکان انبوه جمعیت هستند، نه فضایی برای زندگانی آنها.
این گزارش حاکیست، دولت در سال های اخیر با درک این مشکل و به منظور بازآفرینی مفهوم شهر در زندگی مردم، برنامه گسترده ای تدوین کرده که اجرای آن با مشارکت همه نهادهای اجتماعی می تواند سطح رضایتمندی شهروندان از زندگی در کلان شهرها را افزایش دهد. این برنامه به شکل نمونه قرار است ظرف روزهای اخیر با حضور حجت الاسلام والمسلمین دکتر حسن روحانی رئیس جمهوری در یکی از محلات ناکارآمد کشور آغاز شود و سپس با همت توسعه گران بخش خصوصی در سایر محلات فرسوده ۳۱ استان به اجرا گذاشته شود.
دکترمحمد سعید ایزدی معاون شهرسازی و معماری وزیر راه و شهرسازی، ضمن تشریح این برنامه، اظهار داشت: ظرف دهه های اخیر در طرح‌ها و برنامه‌های توسعه، اهمیت و نقش شهروند را فراموش کرده ایم و همین مساله سبب بروز مشکلات عدیده در سازمان فضائی- اجتماعی شهرها شده است. ما شهر را برای استفاده از خودرو و کمک به ارتقای شرایط زندگی خود ساخته ایم ولی اکنون آنچنان مقهور زندگیِ خودرو محور شده ایم که محل سکونت ما چیزی جز پارکینگ و محل عبور و مرور خودروها نیست. وی با اشاره به اینکه شاخص امنیت کلان شهرهای ما در وضعیت نامطلوبی است و مخاطرات زیادی امنیت شهروندان را تهدید می‌کند، ادامه می‌دهد: در حال حاضر ۱۴۰ هزار هکتار بافت ناکارآمد شهری در کشور و ۲ هزار و ۷۰۰ محله در ۵۴۳ شهر با چنین ویژگی وجود دارد، اما این به این معنی نیست که در بقیه محلات شهرها آسایش و کیفیت حاکم است، بلکه این ۲ هزار و ۷۰۰ محله در وضع بحرانی به سرمی برند و متاسفانه ۱۹ میلیون نفر از جمعیت کشور در همین محلات زندگی می‌کنند.
ایزدی تصریح می‌کند: مقام معظم رهبری هم در تأکیدات خود بر اصلاح شیوه زندگی، به موضوع امنیت، بحران هویت، نابسامانی ساخت و سازها و تجاوز به حریم منابع طبیعی در کلان شهرها اشاره داشته اند؛ از این رو در رویکرد جدید بازآفرینی شهری، وزارت راه و شهرسازی، شهروند محوری را هدف برنامه ریزی ها قرار داده است.
وی با اظهار اینکه نگاه کمیتی به توسعه شهری در گذشته باعث گسترش بیش از حد وسعت کلان شهرها شده است، نظام برنامه ریزی شهری در ایران را که از بالا به پایین و کالبد محور است، مورد انتقاد قرار داد و گفت: این نظام یک سیستم کمّی بوده و بر اساس آن جمعیت آتی شهرها را پیش‌بینی و به رشد فیزیکی شهر اقدام می کند، ولی در این نظام از کیفیت زندگی شهروندان خبری نیست. به همین دلیل سیاست های اصلاحی آینده نباید به توسعه بیش ازپیش وسعت شهرها بیانجامد.
ایزدی اضافه می‌کند: از سوی دیگر بافت‌های فرسوده شهرها علاوه بر اینکه یک تهدید امنیتی برای زندگی سالم به شمار می روند، در عین حال فرصت مناسبی برای پیاده سازی برنامه های تامین مسکن از طریق اجرای سیاست‌های بازآفرینی هستند.
وی گفت: طرح های گذشته توسعه شهری با این رویکرد باید مورد بازنگری قرار گیرند. به همین منظور بنا داریم تا پایان امسال در ۱۰ شهر به صورت نمونه فرآیند بازنگری طرح های جامع و تفصیلی را آغاز کنیم و در صورت موفقیت، نتایج را به سایر شهرها تسری دهیم.
معاون معماری و شهرسازی وزیر راه و شهرسازی همچنین با اشاره به زمین لرزه های اخیر در کلان شهرهایی نظیر تهران، کرج، کرمان و کرمانشاه گفت: ضرورت دارد تا با شناسایی انواع مخاطرات در سکونتگاه های شهری، اسناد پشتیبان آنرا به سرعت تدوین کنیم تا ضریب ایمنی کلان شهرها نسبت به این مخاطرات افزایش یابد. به همین منظور به دستور ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی و ابلاغ معاون اول رئیس جمهوری مأموریت یافته ایم تا مطالعه جامعی روی گسل های کلان شهرها انجام داده و سند پهنه بندی این گسل‌ها را برای جلوگیری ازساخت و ساز در نقاط پر خطر این مناطق شهری تدوین کنیم.
به گفته وی، در هفته‌های اخیر نقشه پهنه‌های پر خطر تهران تهیه وابلاغ شد تا شهرداری به شدت از صدور مجوز ساخت و ساز در این پهنه ها خودداری کند و قرار شد برای ۱۰ شهر دیگر کشور هم این نقشه‌ها تهیه شود. سازمان برنامه و بودجه هم حمایت خود را اعلام کرده و قرار شده منابع آن را در اختیار ما قرار دهد تا بتوانیم با کمک مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی این نقشه‌ها را تهیه و به دستگاه‌های مسئول و شهرداری‌ها ابلاغ کنیم.
ایزدی می افزاید: اکنون مطالعه گسل ها در کرج، کرمان، مشهد، اصفهان، تبریز و ۴ کلانشهر دیگر آغاز شده است. نتایج این مطالعات برای اصلاح طرح‌های جامع شهری به شورای عالی معماری و شهرسازی ارسال خواهد شد.
به گفته وی، یکی دیگر از برنامه های ما برای بازآفرینی هویت شهری، پیاده سازی نظام برنامه ریزی محله محور و ترغیب مردم به مشارکت در توسعه مطلوب محیط پیرامون خود است.
این مقام مسئول توضیح می‌دهد: در حال حاضر اجرای نظام برنامه‌ریزی محله محور و مشارکتی با ساکنان محلات با استفاده از تجارب گذشته در سه شهر زاهدان، بندرعباس و کرمانشاه آغاز شده است که بر اساس این نظام، هر شهر با توجه به ویژگی های خود به معرفی محلات هدف مبادرت می‌ورزد و با تعیین اولویت در ستاد بازآفرینی استان، برنامه عملیاتی هر محله تهیه و پس از تقسیم کار بین دستگاه های مختلف اجرایی، اقدامات، عملیاتی می شوند.
وی ادامه می دهد: ضرورت دارد تا این نگرش که دولت باید مجری طرح‌های بازآفرینی باشد، اصلاح شود. وزارت راه و شهرسازی فقط به دنبال ایجاد یک گفتمان و مطالبه عمومی در بین ساکنان بافت‌های ناکارآمد است و ما باید مجوزهای لازم برای مشارکت نهادهای بخش خصوصی به عنوان توسعه‌گر را در این طرح‌ها صادر کنیم.
معاون معماری و شهرسازی وزیر راه و شهرسازی اضافه می‌کند: ما از محل برخی منابع دولت و شهرداری‌ها می‌توانیم در توسعه خدمات زیربنایی و زیرساخت‌ها اقدام کنیم. بخش دیگری از منابع دولت باید به عنوان مشوق به بخش خصوصی سرمایه گذار و توسعه‌گر واگذار شوند.
وی با اشاره به مصوبات اخیر شورای عالی معماری و شهرسازی می گوید: اخیراً آثار توسعه شهرها بر اقلیم مناطق، بخصوص در مورد بحران آب مورد بررسی قرارگرفته است؛ بر این اساس دبیرخانه شورای عالی معماری و شهرسازی موظف شد تا پایان امسال برنامه عملیاتی نحوه مواجهه با این بحران اقلیمی را بررسی و راهکارهای خود را ارایه کند. با تدوین این برنامه انتظار می‌رود بتوانیم راه حل‌هایی برای جلوگیری از توسعه‌های صنعتی که روند خشکسالی راتسریع کرده اند، تدوین کنیم.
دکتر ایزدی ادامه می‌دهد: سکونتگاه‌های جدید که بدون توجه به پدیده‌های اقلیمی و بدون در نظر گرفتن منابع آب مورد نیاز شکل گرفتند یا شهرهایی که بدون توجه به ظرفیت‌های اقلیمی مناطق توسعه پیدا کرده اند، هدف اصلی این برنامه است.
وی تصریح می کند: برای بازآفرینی زندگی در شهرها نباید از مقوله حمل و نقل شهروندان غافل شد. امروزه این موضوع به ویژه در کلان شهرهایی که از وسعت زیادی برخوردارند، چنان با زندگی شهروندان گره خورده که نمی توان آنرا نادیده گرفت. اساساً نیاز به حمل و نقل موجب خودرو محوریکلان شهرها و فاصله گرفتن از هویت انسانی شهرها شده است. معاون وزیر راه و شهرسازی می گوید: ما برای کاهش استفاده ازخودروهای شخصی و بهبود وضع هوای کلان شهرها درپی تدوین راهنمای سند توسعه مبتنی بر حمل و نقل همگانی در شورای عالی معماری و شهرسازی هستیم. موضوع شهرسازی ریل پایه که همواره در دولت یازدهم ودولت فعلی مورد تاکید وزیر راه و شهرسازی بوده، اساس طرح بازآفرینی شهری و توسعه حمل و نقل همگانی است. وی می افزاید: باید مشخص شود که چه میزان از ساختمان‌های موجود در شهرها به مراکز حمل و نقل عمومی دسترسی دارند و این فراهم نمی‌شود مگر آنکه نظام مدیریت یکپارچه حمل و نقل محقق شود.
