۵ بُرش از بحران بی آبی در ایران و کمپین مسئولیت اجتماعی بانک مسکن برای صرفه جویی در مصرف آب

1.ما در چند قدمی بحران هستیم. بحران بی آبی. 12 استان ایران تا 50 سال آینده تمام سفره های زیرمینی آب شان را از دست می دهد. تعجبی هم ندارد چون سرعت برداشت آب های زیرزمینی در کشور ما سه برابر استاندارد جهانی است. می گویند با روند فعلی اتلاف منابع آب، کار به جایی می رسد که 50 میلیون نفر مجبور به مهاجرت از محل زندگی شان بشوند. از همین حالا هم شاهد نشانه هایی از تنش آبی و مشکلات اجتماعی ناشی از آن در نقاطی از کشور هستیم که اگر تدبیری برای حل آن نداشته باشیم، بی تردید آینده نزدیک ابعاد گسترده تری پیدا خواهد کرد. در این شرایط بدیهی است که چاره ای جز صرفه جویی در مصرف آب نداریم. دولت هدفگذاری کرده که میزان مصرف آب شرب از 8 به 6 میلیارد متر مکعب کاهش یابد و میزان مصرف آب در حوزه کشاورزی هم از 90 میلیارد متر مکعب به 55 میلیارد متر مکعب برسد.

2.هدفی که برای کاهش مصرف آب در کشور تعیین شده بدون همکاری شهروندان مقدور نیست. یعنی تا زمانی که خود ما باور نکنیم در آستانه چه فاجعه ای هستیم و صرفه جویی در مصرف آب تبدیل به یک گفتمان غالب در جامعه نشود مشکل پابرجا می ماند. در سال های اخیر برای تحقق این هدف کمپین های اجتماعی مختلفی به همت سازمان های مردم نهاد و دستگاه های دولتی شکل گرفته. به کمک شبکه های اجتماعی هم سعی شده بخش بزرگتری از جامعه با این کمپین ها همراه شوند. بعضی از شهروندان البته هنوز به ماجرا بی اعتنا هستند و گمان می کنند یک نفر تاثیری در شکل گیری این جریان اجتماعی ندارد. هرچند که 9 قرن پیش خیام سروده باشد: «یک قطره آب بود با دریا شد/ یک ذره خاک با زمین یکتا شد»

3. بانک مسکن هم تصمیم گرفته کمپینی اجتماعی برای صرفه جویی در مصرف آب راه اندازی کند. این بانک قبل تر هم در مسائل مختلف اجتماعی به صورت فعال مشارکت داشته و این بار در تلاش است قدمی برای حل معضل کم آبی کشور بردارد. این کمپین از اسفند 96 شروع می شود. ایده اصلی این کمپین اصلاح الگوی مصرف است. اینکه تک تک ما شهروندان باید در قبال بحران پیش رو احساس مسئولیت کنیم. ابوالقاسم رحیمی انارکی مدیرعامل بانک مسکن از زمان شروع فعالیتش نشان داده وسواس خاصی روی مسائل زیست محیطی دارد و الویت امروز کشور را مسئله کم آبی می داند. به خصوص که میزان بارش ها پائیز و زمستان امسال نشان می دهد در سال 97 اوضاع وخیم تری خواهیم داشت.

4.بررسی ذخیره آب سدهای کشور نشان می دهد امسال اوضاع بارندگی از سال پیش هم بدتر شده. از بین 177 سد بزرگ کشور، 95 سد کمتر از 40درصد آب دارند. در پایتخت شرایط به مراتب سخت تر هم هست و بارندگی ها نسبت به سال پیش 66 درصد کمتر شده. این یعنی آب پشت سدهای تهران به میزان قابل توجهی کاهش یافته و حالا در این شرایط وخیم هر شهروند به طور میانگین بیش از 190 لیتر آب در روز مصرف می کند. این رقم در آلمان 122 لیتر و در چین 90 لیتر است. آمارها نشان می دهد تهرانی ها روزانه نزدیک سه میلیون و 100 هزار متر مکعب یعنی معادل کل حجم دریاچه چیتگر، آب مصرف می کنند. با این حساب ما تابستان سختی را در سال آینده خواهیم داشت که اگر بخواهیم کمبود بارش های امسال جبران شود به طور متوسط هر کدام از ما باید 10 لیتر در روز آب کمتر مصرف کنیم. اینکه چطور این کار را باید انجام دهیم هم خیلی موضوع پیچیده ای نیست. مثلا اگر روزانه یک دقیقه سریع تر دوش بگیریم این صرفه جویی محقق می شود.

5.حالا این پرسش می آید که آیا کمپین های مسئولیت اجتماعی از این جنس موفق خواهند شد؟ تجربه کشورهای دیگر نشان می دهد پاسخ این سوال مثبت است. مثلا در آمریکا انجمنی وجود دارد به نام حفظ منابع آب و انرژی. توصیه هایی که این انجمن به شهروندان برای صرفه جویی در مصرف آب دارد نکات جالبی دارد. آن ها به مردم می گویند از دوش های آب با طول کمتر استفاده کنند. برای یخ زدایی گوشت و سایر مواد غذایی از آب استفاده نکنند. مواظب اتلاف آب هنگام شستن سینک ظرفشویی باشند و شیر آب برای خنک شدن باز نگه ندارند. بقیه موارد هم از همین جنس هستند که شاید برای ما اصلا تعجب برانگیز باشد. آن ها اما به طور جدی روی این ایده ها کار می کنند و توانسته اند شهروندان را با خودشان همراه کنند. بنابراین ما هم می توانیم از حالا این روش را به کار بگیریم. تا پس اندازی داشته باشیم برای روزهای آینده. پس انداز آب.

علی رستگار