ابعاد بانک توسعه ای مسکن

محمد سعید حیدری، صاحبنظر مالی حوزه مسکن در گفت و گو با خبرنگار پایگاه خبری بانک مسکن-هیبنا، در تشریح مفهوم بانک توسعه ای در دنیا گفت: بجای تعاریف تئوریک، مرور تاریخی عملکرد بانک‌هایی که موسوم به توسعه‌ای هستند، کمک می‌کند تا تعریفی واقعی‌تر از بانک‌های توسعه‌ای داشته باشیم.

وی افزود: از نظر تاریخی بانک ­های توسعه‌ای ابزار مهم مورد استفاده دولت ­ها برای تقویت توسعه اقتصادی کشورها با توجه به سطح توسعه‌یافتگی آن­ها هستند. بانک ­های توسعه‌ای ابتدا در قالب بانک ­های اقتصادی- اجتماعی به وجود آمدند. سپس در کشورهای سرمایه‌داری و پس از آن در کشورهای در حال‌ توسعه به‌ منظور تأمین مالی زیرساخت ­های جاده‌ای، بزرگراه‌ها، زیرساخت ­های انرژی، سدها و زیرساخت ­های ارتباطی، حمایت از صنایع نوپا و بنگاه‌های کوچک و متوسط و همچنین ارائه خدمات مالی به خانوارهای کم‌ درآمد برای خرید مسکن، ایجاد شده و رشد پیدا کردند.

حیدری خاطر نشان کرد: با توجه به تعاریف موجود در خصوص ماهیت و کارکرد بانک های توسعه ای، بانک مسکن زمانی توسعه‌ای می شود که در وهله ی اول، قسمت عمده ظرفیت‌های خود را علاوه بر خدمات رسانی به عامه و مشتریان خرد، صرف ارایه خدمات کلان به توسعه‌دهندگان زیرساخت‌ها در حوزه مسکن کند تا جایی که بجای ارایه مستقیم تسهیلات، سایر بانک‌ها وظیفه عاملیت منابع بانک مسکن را داشته باشند.

وی افزود: در وهله ی دوم، بانک توسعه ای حوزه مسکن یا هر بانک دیگری نباید بصورت مستقیم وارد فعالیت های توسعه‌ای در این بخش شود؛ اما درباره اینکه فعالیت‌های توسعه‌ای در حوزه مسکن شامل کدام موارد است، باید گفت اگر طبق تعریف بپذیریم که یکی از وظایف اصلی بانک‌های توسعه‌ای ورود به عرصه زیرساخت است، زیرساخت‌های مرتبط با بخش مسکن باید هدف بانک توسعه‌ای مسکن قرار گیرد. اولین زیرساخت زمین است، کمک به افزایش عرضه زمین شهری از طریق کمک به ایجاد و توسعه شرکت‌های متخصص در حوزه land developmentیکی از مصادیق هدف و تمرکز بانک های توسعه ای در بخش مسکن است.

این صاحبنظر حوزه مالی مسکن تصریح کرد: در وهله بعد زیرساخت‌های تولید مسکن ناب (مصالح ناب و پیمانکاران ناب، پیمانکارانی که بر مبنای اصول مدیریت ناب اداره می‌شوند)، باید مورد حمایت بانک مسکن قرار گیرد؛ پس از گذشت سال‌ها از توسعه مفهوم مدیریت و تولید ناب در حوزه صنعت، به اذعان مجمع جهانی اقتصاد زمان آن است که این مفهوم وارد حوزه مسکن و ساختمان شود، چرا که حوزه مسکن از سایر صنایع از لحاظ بهره‌وری بشدت عقب است.

وی ادامه داد: نشریه اکونومیست سال گذشته در مقاله‌ای به وضعیت اسفبار بهره‌وری در صنعت ساختمان در سراسر دنیا (حتی کشورهای توسعه یافته) پرداخت، طبق این گزارش بهره‌وری در صنعت ساختمان در سراسر دنیا نه تنها رشدی نداشته بلکه طی چند دهه گذشته در هفت اقتصاد صنعتی دنیا تا نصف و حتی بیشتر کاهش یافته است. از این رو لازم است بانک های توسعه ای در سراسر دنیا و به خصوص بانک توسعه ای مسکن در ایران نیز به این موضوع توجه داشته و برای ارتقای آن برنامه ریزی، هدف گذاری و اقدام کنند.

به گزارش هیبنا، طی سال های اخیر موضوع تبدیل شدن بانک مسکن به عنوان تنها بانک تخصصی در حوزه مسکن به بانک توسعه ای مسکن از سوی مسئولان حوزه مسکن مورد توجه و تاکید قرارگرفته است؛ این در حالی است که به اذعان کارشناسان و مدیران شبکه بانکی در حوزه تامین مالی مسکن تنها با ارائه چند طرح و برنامه از سوی دولت، تغییر نام یک بانک به بانک توسعه ای و اتکا به برخی تعاریف نمی توان به توسعه­ ای شدن یک بانک امیدوار بود.

علاوه بر آنچه به آن اشاره شد، زمانی می توان یک بانک را بانکی توسعه ای توصیف کرد که در وهله اول نظام تامین مالی آن بانک وابسته به درآمدهای حاصل از رقابت با سایر بانک ها به منظور جذب سپرده از بازار نباشد؛ اختصاص خطوط اعتباری ویژه، افزایش سرمایه نقدی و یا اختصاص وجوه اداره شده دولتی برای اجرای طرح ها و برنامه های حمایتی و توسعه ای در بخش مسکن از مهمترین پیش شرط های تبدیل بانک مسکن به بانک توسعه ای است. مطابق با تعریف موجود بانک توسعه ای، بانکی است که به اهدافی غیر از کسب سود و منفعت (بر خلاف بانک های تجاری) از فعالیت های خود تمرکز دارد و در واقع برای کمک به رشد و توسعه و رفع معضلات مربوط به یک یا چند حوزه اقتصادی تشکیل شده و فعالیت می کند.