گام نخست کاهش رشد نقدینگی

به گزارش پایگاه خبری بانک مسکن-هیبنا، بانک مرکزی از کاهش 40 درصدی اضافه برداشت بانک ها خبر داده است. به گفته عبدالناصر همتی، رییس کل بانک مرکزی در ماه های اخیر نیاز نقدینگی کوتاه مدت بانک ها از طریق بازار بین بانکی تامین شده و در نتیجه اضافه برداشت بانک ها با بیش از 40 درصد کاهش، به رقم کمتری در مقایسه با رقم آن در یک سال گذشته رسیده است. رییس کل بانک مرکزی از مدیران بانک ها به خاطر این انضباط مالی و همراهی در اعمال سیاست های پولی بانک مرکزی که در نهایت در جهت کاهش نرخ تورم است، تشکر و قدردانی کرده است.

اما چرا کاهش اضافه برداشت ها بر نرخ تورم اثر گذار است و کاهش آن باعث می شود که رشد نقدینگی کاهش یابد؟ افزایش اضافه برداشت ها از بانک مرکزی باعث می شود که بدهی بانک ها به بانک مرکزی افزایش یابد و در نتیجه از این طریق رشد پایه پولی و به تبع آن نقدینگی افزایش یابد. بنابراین برای کنترل نقدینگی یکی از مهمترین راهکارهای مدنظر، کنترل اضافه برداشت بانک ها از بانک مرکزی است. بر اساس یافته های گزارش مرکز پژوهش های مجلس، در سال های اخیر میزان بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی یا به‌عبارتی اضافه برداشت بانک‌ها، مهم‌ترین عامل رشد پایه پولی بوده است. بنابراین کنترل نقدینگی بدون کنترل اضافه برداشت‌ها امکان‌پذیر نبوده و به‌عنوان پیش‌مقدمه هر گونه سیاستی است. اهمیت کنترل اضافه برداشت بانک‌ها حتی از خطوط اعتباری پرداخت شده به بانک‌ها برای بازپرداخت سپرده‌های سپرده‌گذاران موسسات پولی و اعتباری منحل شده در انتهای سال ۱۳۹۶ نیز بیشتر است. (طراحی ساز و کاری برای تسویه این تعهدات با کمترین فشار بر پایه پولی ضروری است.) از نگاه گزارش مرکز پژوهش های مجلس، کنترل اضافه برداشت ها، تنها یکی از گام‌های ابتدایی اصلاح نظام بانکی است. در نتیجه مهم‌ترین موضوعی که از سوی دولت و بانک مرکزی باید مورد توجه قرار گیرد، اصلاح نظام بانکی است که بدون آن کنترل انباره و روانه نقدینگی امکان‌پذیر نخواهد بود. از سوی دیگر، بانک ها می توانند منابع مدنظر خود را از بازار بین بانکی تامین کنند. بازار بین بانکی یکی از ارکان بازار پول است که در آن بانک‌ها و مؤسسات اعتباری به منظور تامین مالی کوتاه‌مدت و ایجاد تعادل در وضعیت نقدینگی خود، با یکدیگر وارد معامله می‌شوند.این بازار حداقل دو کارکرد مهم در نظام‌های مالی ایفا می‌کند. اولین و مهمترین کارکرد آن ایفای نقش فعال و مؤثر بانک مرکزی در اجرای سیاست پولی از طریق راهبری نرخ‌های سود است. کارکرد دیگر بازار بین بانکی، انتقال نقدینگی به شکل مطلوب از مؤسسات مالی دارای مازاد به مؤسسات دارای کسری وجوه است. بازار بین بانکی ریالی در سال ۱۳۸۷ به صورت رسمی تشکیل و با راه‌اندازی سامانه تسویه اوراق بهادار الکترونیکی بستر خوبی برای انجام معاملات در این بازار فراهم شد.به نظر می رسد که بانک ها در ماه های اخیر نیز توانستند در این بازار حضور فعالی داشته باشند و نیاز خود را به جای منابع بانک مرکزی از این بازار تامین کنند تا گامی در جهت کنترل رشد نقدینگی برداشته شود.