نفع عملیات بازار باز برای بانک های منضبط

به گزارش پایگاه خبری بانک مسکن-هیبنا، رییس کل بانک مرکزی در صفحه اینستاگرامی خود فرآیند انجام عملیات بازار باز و ایجاد دالان نرخ سود بازار بین بانکی را تشریح کرد. بر اساس گفته های عبدالناصر همتی، در این دالان، نرخ «کف دالان» نرخ پس انداز منابع بانک ها نزد بانک مرکزی، نرخ «سقف دالان»، نرخ تنزیل مجدد نهایی هستند. «نرخ سیاست گذاری همان نرخ میانه دالان نرخ است. هدف بانک مرکزی، به ثبات رساندن نرخ مبادلات بین بانک ها، در حول و حوش نرخ سیاستگذاری است. بانک مرکزی تنها زمانی در بازار دخالت می کند، که نرخ بین بانکی از نرخ سیاست گذاری «فاصله معناداری» پیدا کند. این دخالت می تواند با خرید، فروش، خرید مجدد، یا معکوس خرید - مجدد انجام گیرد. بانک مرکزی، با لحاظ تورم هدف، نسبت به تعیین دالان نرخ سود و بالتبع، عملیات بازار باز اقدام می کند.

اما سوأل مشخص این است که قرار گرفتن نرخ سود در یک دالان مشخص چه نفعی برای بانک های منضبط دارد؟ در سال های گذشته و در نبود یک سازوکار مشخص برای تعیین نرخ سود بانکی، عمدتاً این نرخ به شکل دستوری و بخشنامه ای ابلاغ می شد. ابلاغ این نرخ سود عموما به شکلی بود که برخی از بانک ها که از شرایط مناسبی برخوردار نبودند، به شکل های گوناگون نرخ های ابلاغی را رعایت نمی کردند و در نتیجه این موضوع باعث کوچ سپرده ها از بانک های خوب به بانک هایی بود که دارای مشکل ترازنامه ای بودند. تجربه سال های گذشته نشان داده که عملا ابلاغ نرخ سود دستوری، به عنوان نرخ هدف نتوانسته باعث شود که یک اجماعی برای رعایت از این دستورالعمل به وجود آید. اما ایجاد یک دالان مشخص برای نرخ سود هدف هم برای بانک ها و هم برای بانک مرکزی یک مزیت محسوب می شود.

در گام نخست بانک مرکزی نرخ کف و سقف را با توجه به شرایط بازار تعیین می کند، اما پس از آن با توجه به اولویت های سیاستگذاری و سیاست های اقتصادی می تواند نرخ سود بانکی را تغییر دهد. در حقیقت، بانک مرکزی بدون ابلاغ یک نرخ مشخص می تواند تنها با خرید و فروش اوراق مالی دولتی نرخ بهره را تنظیم کند. در این شرایط، بانک ها نیز موظف هستند که بخشی از دارایی خود را در قالب اوراق نگه داری کنند تا بتوانند نقدینگی لازم را از بانک مرکزی تهیه کنند یا این که در صورت تغییر شرایط بانک مرکزی این نقدینگی را از بازار جمع آوری کند. در این شرایط، نگرانی برای رفتار نامناسب برای دور زدن نرخ های سود بانکی به حداقل می رسد و بانک ها نیز باید با توجه به نرخ سود بازار بین بانکی، سایر نرخ ها از قبیل سپرده و تسهیلات را تنظیم کنند. بدیهی است که اگر بانکی خارج از کریدور بانک مرکزی اقدام به تعیین نرخ سود خود کند، مشمول هزینه خواهد شد و در بلندمدت نمی تواند به یک تعادل ترازنامه ای دست پیدا کند. در نتیجه یک بازی برد- برد در نظام بانکی برای بانک ها و بانک مرکزی ایجاد خواهد شد.