جایگاه بخش مسکن در توسعه شهرها

جواد زارعی کارشناس اقتصاد مسکن با بیان اینکه برای رسیدن به اهداف و حرکت در مسیر درست توسعه شهری، باید همه ابعاد شهر به مثابه موجود زنده را مدنظر قرار داد. یعنی بهتر است در کنار ابعاد کالبدی شهر، ابعاد اجتماعی- فرهنگی، اقتصادی، مدیریتی و نهادی، زیست محیطی و بُعد مناسبات شهری مورد توجه قرار گیرد، به پایگاه خبری بانک مسکن-هیبنا، گفت: برای رسیدن به شهری مطلوب و واجد کیفیت برای زندگی شهروندان، ابعاد مختلف باید در کنار هم و در قالب فرآیندهای به هم پیوسته و هماهنگ به‌عنوان راهبردهای شهر حائز اهمیت باشد. به عبارتی همسو با ارائه خدمات شهری و نگهداشت شهر، حمل و نقل و تامین سایر خدمات و سرانه‌های شهر، به موضوعات اقتصادی هم نگاه فعالانه و ملموسی داشته باشد. وی ادامه داد: از مصادیق رویکردهای اقتصادی می‌توان به اقتصاد زمین و مسکن اشاره کرد که در حال حاضر استفاده از ظرفیت‌های اقتصاد مسکن در شهر می‌تواند در فعالیت‌های دارای اهمیت شهرداری تهران قرار گیرد.

وی با اشاره به این موضوع که بخش مسکن هنوز از جایگاه معینی در ساختار توسعه شهری و نظام بودجه ای اداره شهرها برخوردار نیست، تصریح کرد: در شهر تهران بخش زیادی از هزینه‌های مدیریت شهری به ارائه خدمات به ساختمان‌های مسکونی تعلق دارد، علاوه بر این بیش از ۴۰ درصد درآمدهای شهر از طریق دریافت عوارض صدور پروانه‌های ساخت و ساز تامین می‌شود اما بخش مسکن جایگاه مشخص و صحیحی در ساختار توسعه شهری ندارد.

وی اظهار کرد: با توجه به تاثیر بخش مسکن در شاخص‌های شهری و اثرگذاری آن بر مولفه‌های خرد و کلان همچون اشتغال و بیکاری، تولید و توسعه شهر، سرمایه‌گذاری، حمل و نقل و سایر خدمات، حضور کارآمد و موثر شهرداری‌ها در امر مسکن شهری می‌تواند بهبود حکمروایی مرکزی در تامین مسکن، تعادل بخشی به عرضه و تقاضای مسکن و تا حدودی تاثیرگذاری بر قیمت مسکن را به دنبال داشته باشد. وی افزود: برای مثال بافت‌های فرسوده و عرصه‌های ناکارآمد شهری می‌تواند ظرفیت بالقوه‌ای برای تامین مسکن اقشار همان محدوده‌ها یا سکونت‌های غیررسمی باشد. زارعی در عین حال تاکید کرد: خلأ وجود ساختاری نظام‌مند با موضوع اقتصاد شهری و به تبع آن، ساختاری منسجم برای بخش مسکن در مدیریت شهری به شدت احساس می‌شود. این در حالی است که ماموریت این ساختار می‌تواند مطالعه و بررسی شاخص‌های اقتصادی شهر، به ویژه بخش مسکن شهری باشد. وی در پایان تاکید کرد: البته توجه به این نکته مهم است که موضوع اقتصاد در شهر، صرفا در مقوله مالی و حسابداری و درآمدی خلاصه نمی‌شود و موضوعاتی چون هزینه و درآمد خانوار شهری، بررسی شاخص‌های اقتصادی شهر، گردشگری شهر، اقتصاد بنگاه‌ها، زمین و مسکن، آموزش، کارآفرینی، هوشمندسازی و تاب‌آوری شهری و حتی مسائل اجتماعی و محیط‌زیستی می‌تواند در این ساختار بگنجد.

به گفته وی طی سال های اخیر نگاه اقتصادی به شهرها ضعیف و منفعل است و این فقدان رویکردهای اقتصادی، سیاست‌گذار شهری را از نیل به هدف مدیریت خوب دور کرده است. طی سال های گذشته یک برداشت نه چندان درست در رابطه با راهبردهای اقتصاد شهر وجود داشته که اقتصادشهری به «فروش و مصرف سرمایه شهر» تقلیل یافته و نگاه مالیه و فاینانس به تفکر غالب اقتصاد شهری بدل شده است.