عوامل اثرگذار بر رشد بهره وری

به گزارش پایگاه خبری بانک مسکن-هیبنا، رشد بهره وری در سطح کلان اقتصاد کشور مورد توجه سیاستمداران بوده، اما بررسی ها نشان می دهد که سهم رشد بهره وری از افزایش کیک اقتصاد کشور بسیار ناچیز بوده است و در مقابل سهم بهره گیری از منابع طبیعی پررنگ بوده است. بدون افزایش بهره وری در سطح خرد و بنگاه ها، نمی توان انتظار داشت که سطح بهره وری کل اقتصاد افزایش قابل توجهی داشته باشد و در این خصوص باید هر شرکت و بنگاه های اقتصادی، اصول اولیه افزایش بهره وری را پیاده سازی کند.
بر اساس مبانی اقتصاد خرد، عمده‌ترین هدف یک بنگاه یا سازمان، حداکثرسازی سودآوری است اما سود یک بنگاه، به شکل قابل توجهی به میزان بهره‌وری آن وابسته است. به دیگر سخن، سودآوری یک بنگاه بیان‌کننده وضعیت مالی بنگاه در زمان حال است حال آنکه، بهره‌وری وضعیت آینده آن را ترسیم می‌کند. به عبارت دیگر، حتی اگر یک سازمان در زمان حال دارای حاشیه سود مناسبی باشد، چنانچه بهره‌وری در آن نهادینه نشده باشد، نمی‌توان به سودآوری و در نتیجه، آینده روشن برای آن؛ امید بست. تجربه نشان داده است ملت‌هایی که ثروت و رفاه خود را افزایش داده‌اند، ملت‌هایی بوده‌اند که افزایش بهره‌وری در اقتصاد خود را نهادینه کرده‌اند. مکتب کلاسیک، عوامل موثر بر بهره‌وری نیروی انسانی شامل مواردی چون شرایط محیط کار و مشوق‌های مالی را عنوان می‌کند اما در مکاتب متاخر مانند مکتب روابط انسانی، عوامل انگیزشی غیرمالی را نیز در بهره‌وری نیروی کار، موثر قلمداد و توصیه می‌کند مدیران سازمانی با توجه بیشتر به نیازهای غیرمالی کارکنان، کارایی آنان را افزایش دهند. این مکتب توصیه‌هایی در زمینه تامین نیازهای اساسی کارکنان، مشارکت آنان در تصمیم‌گیری‌ها، سبک رهبری مشارکتی مدیران، فعالیت‌های گروهی کارکنان در محیط کار، پرداخت مزایای جانبی به کارکنان و سیستم مناسب ارزشیابی در محیط کار را از جمله عوامل موثر بر افزایش کارایی و بهره‌وری نیروی کار می‌داند. در مجموع، عوامل موثر بر بهره‌وری نیروی انسانی را می‌توان به دو دسته عوامل مادی و فرهنگ‌ سازمانی، طبقه‌بندی کرد. عوامل مادی، به میزان حقوق و دستمزد کارکنان در مقایسه با قیمت‌ها یا به عبارت دیگر، قدرت خرید دستمزد ناشی از کار و نیز برآورده کردن نیازهای زیستی و معیشتی قابل قبول نیروی کار وابسته است و عوامل فرهنگ ‌سازمانی به مساله فضا و جو مدیریتی سازمان برای کارکنان می‌پردازد و موضوعاتی چون امکان بروز افکار و عقاید کارکنان، معیارهای انتخاب و ارتقای شغلی، تشویق و تنبیه سازمانی، میزان مشارکت در سازمان و جذابیت محیط کار برای کارکنان را مطرح می‌کند.
بنابراین، بهبود بهره‌وری نیروی انسانی به هیچ روی و مانند اغلب پدیده‌های پیرامون، یک پدیده تک ‌متغیری نیست که بتوان با ایزوله‌ کردن یا «ثابت نگه‌داشتن سایر شرایط» مرسوم در تحلیل‌های خرد اقتصادی، به تجزیه و تحلیل آن نشست. این در حالی است که تجربه تاریخی و تحقیق پیرامون بهره‌وری نشان داده یکی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر بهره‌وری نیروی انسانی، تکنولوژی و ابزار تولید است؛ به طوری که با همان سطح مهارت نیروی انسانی، فرهنگ ‌سازمانی و سطوح دستمزدها، با ارتقای تکنولوژی، سطوح بهره‌وری نیروی انسانی نیز، بسته به میزان رشد و جهش تکنولوژیک، حتی با سرعت و ضریبی بالاتر از رشد تکنولوژی، افزایش خواهد یافت.